پیام آیت الله ناظم زاده به ضابطین قضایی درباره برخورد با زندانیان

بسم الله الرحمن الرحیم

قال الله تعالی: “و لا يَجرَمَنّكُم شَنَئان قَوم عَلى الاّ تَعدلوا اعدِلوا هُو أقرَب للتّقوى” (مائده، 8)

ضابطین محترم قضایی و نیروهای امنیتی در زندان ها

سلام علیکم

متاسفانه مدت هاست که انواع اخبار ناگوار و آزار دهنده مبنی بر بدرفتاری با زندانیان و دستگیرشدگان و حتی با خانواده های آن ها در رسانه ها بازتاب داشته و گاهی حبس هایِ طولانیِ انفرادی، یا وارد کردن ضربه های روحی به زندانیان، شنیده می شود؛ به طوری که برخی جوانان و نوجوانان پس از آزادی به جای آن که خوشحال باشند که به آغوش خانواده برگشته، دست به خودکشی زده و یا ناگهان از دنیا می روند و معلوم نیست در ایام حبس چه بر سرشان آمده که چنین اتفاق هایی می افتد. یا در خبرها آمده بعضی زندانیان را عریان می کنند. همچنین شنیده می شود که اقرارهایی تحت فشار گرفته شده و بر اساس آن اقرار، حکم صادر شده است. از سویی گفته می شود رسیدگی مطلوب با زندانیان بیمار نمی شود و نیز برخوردهای نامناسب با خانواده های اعدامی ها که در عزای فرزند یا خویشان خود جمع شده اند و… .

راستی این خبرها اگر دروغ و ساخته دشمن است، با مدارک و مستندات تکذیب کنید و مردم را به صحت ادله خود قانع نمایید تا بیش از این تشویش اذهان نشود و اگر این گزارش ها صحت دارد باید از غضب خداوند و خشم مردم و آه و ناله زندانیان و خانواده آن ها بترسیم و پناه به خدا ببریم تا مبادا گرفتار عقوبت الهی شویم و تر و خشک با هم بسوزند.

آیا این گزارش درست است کسی بیش از هزار روز در سلول انفرادی حبس می باشد؟ ای کاش بعضی از تصمیم گیرندگان چند روزی در انفرادی حبس می شدند تا معنای سلول انفرادی را بفهمند. چون بنده مدت کوتاهی در زندان شاه در انفرادی بودم و سختی چنین زندانی را با همه وجودم لمس می کنم. شاید بگویید انفرادی، برای اقرار گرفتن است. این سخن و رفتار جداً اشتباه است، زیرا اولا: اگر کسی کاری کرده باشد همان روزهای اول اقرار خواهد کرد و طولانی شدن انفرادی ثمری ندارد. ثانیا: اقرار با شکنجه که سلول انفرادی از مصادیق آن است، اعتباری ندارد و بر اساس آن، اقرار او نه قانوناً و نه شرعاً نمی تواند مبنای حکم گردد. لذا لازم است به شما نیروی های امنیتی و ضابطین قضایی عرض کنم باید از خدا ترسید و دست از این کارها برداشت، چنانچه خداوند می فرماید: “اِنّ رَبّکَ لَبالمِرصاد” و در آیه دیگر خداوند نهیب می زند که “نپندارید هر کار می کنید خداوند غافل است، بلکه شما را برای روز قیامت که چشم ها در آن خیره می شود به تاخیر می اندازد.”(ابراهیم، 42)

در این جا توجه شما را به چند ماده از آیین نامه اجرایی زندان ها و بعضی روایات، معطوف می دارم:

1 . در ماده 5 آیین نامه اجرایی ضابطین قضایی آمده است: “آن ها باید مهارت های برخورد با زندانیان و حفظ حرمت و کرامت انسانی را در زمینه های مختلف زیر نظر دادستان آموزش ببینند.” حال شما که این آموزش ها را دیده اید آیا این رفتارها با کرامت و حفظ حرمت زندانیان تناسب دارد؟

2 . در ماده 176 آيين نامه اجراى سازمان زندان‏ها (مصوبه سال 1374) چنین آمده است: “هر گونه تندخويى، دشنام، اداى الفاظ ركيك يا تنبيه بدنى زندانى و اعمال تنبيهات خشن و مشقت بار و موهن در زندان‏ها به كلى ممنوع است.”

3 . اصل 39 قانون اساسى به صراحت می گوید: “هتك حرمت و حيثيت كسى كه به حكم قانون دستگير، بازداشت، زندانى يا تبعيد شده به هر صورت كه باشد ممنوع و موجب مجازات است.”
آیا كسانى كه با افراد زندانى برخوردهاى غير قانونى كرده باشند مجازات مى‏شوند؟ اگر چنین است که زهی خوشبختی.

مع الاسف شنیده می شود با بعضی از زندانيان به گونه ‏اى برخورد مى‏ شود كه گويى بايد از هويت انسانى و حق اوليه زندگى محروم شوند و لذا پس از آزادى بعضاً مدت ها از كار و اداره اخراج و حقوقش قطع می گردد. بی تردید این رفتار غیرعادلانه، هتک حرمت و خلاف کرامت انسانی است.

ممکن است گفته شود در گذشته هم این رفتارها کم و بیش بوه است. آیا مگر در گذشته خطا و اشتباهی بوده باید آن را قانونی دانست و کار خلاف را الگوی خود قرار داده و تا روز قیامت ادامه یابد؟!

اينك ضمن قدردانی از بسیاری از ضابطین قضایی که مطابق مقررات و موازین شرعی عمل کرده و می کنند، به آن تعداد افرادی که با رفتارهای هنجارشکنانه و غیر عادلانه، قانون و شرع و اخلاق را دور می زنند و صدای بسیاری حتی بعضی مسئولان را هم در آورده اند با ذکر چند روایت توجه دهم که از مسیر اشتباهی که می روند دست بردارند و در هیچ حالی خدای قهار و منتقم را از یاد نبریم.

1 . رسول خدا ـ صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله ـ مى‏فرمايد: “مبغوض ترين انسان نزد خدا كسى است كه به ناحق پشت مسلمانى را برهنه كند.” (كافى، ج 7، ص 260)

2 . اميرالمؤمنين ـ عليه ‏السلام ـ مى‏فرمايد: “كسانى كه به هنگام عريان كردن يا ترساندن و حبس و تهديد به جرمى اقرار كند بر او حد جارى نيست.”
(كافى، ج 7، ص 261)

3 . اميرالمؤمنين ـ عليه ‏السلام ـ در عصر خلیفه دوم وقتى دیدند زنى را كه اقرار به فحشا كرده و براى اجراى حكمِ رجم می برند، جلوى اجراى حد را گرفتند و به خليفه فرمودند: “آيا مگر از پيامبر خدا نشنيدى كه فرمودند: کسی که بعد آزار اعتراف کند حد بر او جاری نیست و کسی را که زندانی کنید و یا مورد تهدید قرار دهید، اقرارش فاقد اعتبار است.” و عمر بلافاصله پس از شنيدن حدیث رسول خدا آن زن را آزاد كرد. (بحارالانوار، ج 40، ص 277)

4 . رفتار عملى حضرت على ـ عليه ‏السلام ـ با قاتل خود بهترين گواه بر مهربانی و مدارا و ترک آزار زندانى است، زيرا وقتى كه ابن ملجم ضربت بر فرق مبارك آن امام وارد كرد و او را دستگير كردند و نزد حضرت آوردند، نه تنها او را ملامت نکرد، بلکه در همان حال نزار و درد سفارش او را به فرزندش امام مجتبى نمودند و فرمودند: “ارفق يا ولدى باسيرك وارحمه و احسن الیه و اشفق علیه…” پسرم با اسيرت مدارا كن و به او نیکی نما، با شفقت و مهربانى با او رفتار نما آيا مگر نمى‏بينى چشم‏هاى او از ترس به گردش درآمده و دلش از ترس و رعب چگونه مضطرب است. (بحار الأنوار، ج 42 ص 287)

آيا اين همه تذكرات و یادآوری ها، باعث نمى‏شود كه به خود آييم و با زندانيانى كه فرزندان این ملت و کشورند و در دست ما اسيرند مدارا كنيم و هتك حرمت ننموده و كرامت آن‏ها را زير پا نگذاریم.

در پايان باز هم به شما مسئولان عرض می کنم ما مسلمانیم و داعیه پیروی از پیامبر و اهل بیت داریم، نباید دشمنی با یکدیگر و این گروه و آن گروه، سبب شود حقوق و کرامت انسان ها را نادیده بگیریم و برخلاف عدالت عمل کنیم چنانچه در آيه‏اى كه در ابتداى نامه آوردم گوشزد می کند: “دشمنى با گروه و قومى نبايد سبب شود كه از عدالت دور شويم بلكه عدالت پيشه كنيد كه نزديك‏تر به تقواى الهى است.”

اميد است از مسيرهايى كه باعث خشم خدا و نارضایتی مردم است، دورى كنيم و با زندانيانى كه خواهران و برادران و هموطنان ما هستند در زندان‏هاى سراسر كشور، عادلانه رفتار کنیم، زیرا زندان یکی از مکان های مهمی است که می توان عیار عدالت را در آن جا سنجید.

حوزه علمیه قم سید اصغر ناظم زاده قمی 22 خرداد 1402